Podróż do Kamieńca Podolskiego

28 maja razem z rodzicami i nauczycielami dzieci i młodzież polonijna z Berdyczowa odbyła wycieczkę do Kamieńca Podolskiego.

Sobotnia Polska Szkoła w Berdyczowie zakończyła już piąty rok (2010-2011) szkolny. Lekcją podsumowującą rok pracy była wycieczka do Kamieńca Podolskiego, miasta nierozerwalnie związanego z polską historią. Z uwagi na obronne położenie w zakolu rzeki Smotrycz, rozbudowaną sieć fortyfikacji i odparcie licznych oblężeń, powszechnie uważano go (Kamieniec) za najpotężniejszą warownię Rzeczypospolitej na Kresach Wschodnich.

Jest to piękne miasto, w którym do dziś zachowało się dużo pamiątek historycznych. Uczniowie i ich rodzice dowiedzieli się, że pierwsze pisemne świadectwa o Kamieńcu Podolskim pochodzą z połowy XIV wieku. Naukowcy przypuszczają, że w 1352 r. miasto było chwilowo pod panowaniem Kazimierza III Wielkiego, następnie znajdowało się pod rządami władających Podolem litewskich książąt Koriatowiczów starających się zachować maksimum niezależności swego księstwa dzięki politycznemu balansowaniu pomiędzy Polską (w latach 1366-1370 byli lennikami Kazimierza Wielkiego), Wielkim Księstwem Litewskim oraz Węgrami.

O wielu ciekawostkach można było usłyszeć podczas wycieczki, która trwała ponad cztery godziny. Pogodny dzień sprzyjał naszej podróży. Zwiedziliśmy kamieniecką Starówkę i potężną fortecę, która nigdy nie została zdobyta. Jak opowiadała nasza przewodniczka, pani Aleksandra, fortecy nie można było zburzyć. Jeżeli przechodziła w inne ręce, to tylko przez dobrowolne poddanie. Kamieniec ma takie położenie geograficzne, że praktycznie był niedostępny dla najeźdźców. Stoi na skalistym cyplu, otoczonym rzeką Smotrycz. Mieszkali w nim Polacy, Ukraińcy, Ormianie i inne narodowości.

Po usunięciu Koriatowiczów przez Witolda — Księcia Litewskiego — działającego z inspiracji króla Jagiełły (1394 rok), Kamieniec Podolski przechodził z rąk do rąk: w latach 1395-1399 był w rękach polskich (władał nim Spytko II z Melsztyna), w latach 1399-1402 w rękach Wielkiego Księstwa Litewskiego pod rządem Świdrigiełły, w latach 1402-1411 znowu w rękach polskich, w latach 1411-1430 przejęło władzę nad nim Wielkie Księstwo Litewskie. Rządy polskie ustabilizowały się w Kamieńcu od 1430 roku, gdy został ponownie przyłączony do Polski. W 1434 r. został stolicą nowo utworzonego województwa podolskiego.

W czasie wojen polsko-tureckich w II poł. XVII wieku, w 1672 r. sułtan Mehmed IV obległ Kamieniec z armią, której liczebność ocenia się na od 100 do 300 tys. żołnierzy wyposażoną m. in. w nowoczesną, obsługiwaną przez Francuzów, artylerię. Po krótkim oblężeniu, 26 sierpnia 1672 r., szczupła załoga poddała Kamieniec oblegającym. Podczas ewakuacji zamku nastąpił wybuch w prochowni, podobno to zrozpaczony major artylerii kamienieckiej Hejking (Sienkiewiczowski Ketling) zapalił lont. W wybuchu zginął m.in. komendant obrony zamku, pułkownik Jerzy Wołodyjowski. Upadek twierdzy odbił się głośnym echem w całej Rzeczpospolitej, wzbudzając obawy przed dalszą ekspansją Turcji.

Jeszcze wiele można by opowiadać o przeszłości tego wspaniałego miasta, do którego wyjazd został zorganizowany dzięki dofinansowaniu przez Stowarzyszenie «Wspólnota Polska». Zadanie realizowane w ramach zlecania przez Kancelarię Senatu zadań w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą w 2011 r.

Uczniowie Sobotniej Polskiej Szkoły w Berdyczowie wraz z rodzicami składają podziękowanie wszystkim, kto przyczynił się do organizacji wyjazdu siedemdziesięciu dwu osób na wycieczkę do Kamieńca Podolskiego.

Izabella Rozdolska