Giełda w kapitalizmie solidarnego społeczeństwa
W ciągu 30 lat Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie była świadkiem i uczestnikiem odtworzenia rynku kapitałowego w centrum Europy. Jej otwarcie w 1991 roku w dawnym gmachu partii komunistycznej symbolizowało odrzucenie komunizmu i wybór systemu gospodarki kapitalistycznej.
Upokorzeni brakiem politycznej wolności i marnotrawstwem gospodarki komunistycznej mieszkańcy Europy Środkowej w 1989 roku jednoznacznie opowiedzieli się za prywatną gospodarką rynkową, której skrótowa nazwa to kapitalizm. Po 30 latach dominuje przekonanie, że był to dobry wybór, czego dowodem jest marginalne miejsce w krajobrazie politycznym partii negujących zasady gospodarki rynkowej.
Wysokiej aprobacie dla przedsiębiorczości, konkurencji rynkowej i finansowego kapitału towarzyszy świadomość, że kapitalizm jest ewoluującym, złożonym systemem gospodarczym, a jego sprawność zależy od kompletności i jakości jego podstawowych instytucji.
Od samego początku powstającej w Polsce i w innych państwach Europy Środkowej gospodarki rynkowej ważną instytucją gospodarczą była giełda papierów wartościowych. Jej otwarcie w Warszawie w 1991 roku w dawnym gmachu partii komunistycznej symbolizowało odrzucenie komunizmu i wybór systemu gospodarki kapitalistycznej.
Giełda nie była tylko symbolem, lecz stała się narzędziem prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, czy to w Polsce, w Czechach, czy na Węgrzech. W tamtym okresie wprowadzanie na giełdę było również okazją do reorganizacji ociężałych państwowych kolosów, wdrożenia efektywniejszych procedur, nadania większej dynamiki biznesowej.
W ostatnich latach jednak warszawska giełda ewoluowała od giełdy zdominowanej przez duże, byłe firmy państwowe w kierunku giełdy otwartej na firmy średnie i małe. To właśnie takie firmy dla przyspieszenia rozwoju potrzebują finansowania kapitałowego.
Obniżenie kosztów wejścia na giełdę i funkcjonowania akcji firmy w publicznym obiegu giełdowym sprawiło, że warszawska giełda notuje obecnie około 500 firm, w tym wiele firm małych i średniej wielkości. Na polską giełdę trafiają również firmy rodzinne – firmy utworzone i posiadane w co najmniej 25 proc. przez spokrewnione osoby.
Warszawska giełda i Komisja Nadzoru Finansowego wspólnie pracują nad zbudowaniem i utrzymaniem zaufania do uczciwości obrotu giełdowego. Polskie regulacje rynku kapitałowego są w pełni zgodne z regulacjami obowiązującymi w UE. Potwierdzeniem zaufania do instytucji polskiego rynku kapitałowego jest fakt, że ponad 1,5 miliona Polaków posiada rachunek inwestycyjny i inwestuje część swoich oszczędności w instrumenty tego rynku.
Przyjęta w 2019 roku Rządowa Strategia Rozwoju Rynku Kapitałowego widzi we wzmacnianiu efektu rynku kapitałowego ważne narzędzie tworzenia warunków dla trwałego wzrostu dochodów Polaków.
Dzięki zmniejszaniu barier dla ekspansji rynku kapitałowego innowacyjne przedsiębiorstwa zyskują dodatkowe finansowanie, które przyspiesza ich rozwój, a inwestorom przynosi udział w sukcesie biznesowym. Zmniejszona zostaje zależność finansowania inwestycji firm od kredytów bankowych, których dostępność i koszty zależne są od posiadanych zabezpieczeń majątkowych – czynią zatem kredyt zbyt drogim lub wprost niedostępnym dla przedsięwzięć podwyższonego ryzyka. W rezultacie sprzyja to wzrostowi innowacyjności polskiej gospodarki.
Rozwój rynku kapitałowego tworzy również zachęty do oszczędzania dla przeciętnych obywateli, którzy po oswojeniu z ryzykiem rozumieją podstawową dla gospodarki rynkowej relację – im wyższe ryzyko, tym wyższa oczekiwana stopa zwrotu. Więcej indywidualnych inwestorów i większa płynność sprzyjają długoterminowej orientacji inwestycji w instrumenty giełdowe – stają się one zatem dla wielu ludzi ścieżką tworzenia komplementarnych zabezpieczeń na starość i różne ryzyka życiowe.
Efektywny rynek kapitałowy jest elementem tworzonego przez polski rząd ładu gospodarczego, w którym inwestowanie giełdowe zgodne jest z zasadą indywidualnej odpowiedzialności za warunki bytowe – zasadą realizowaną w warunkach regulacyjnej rzetelności i społecznej solidarności.
Aleksander Surdej
Ambasador RP przy OECD
Tekst publikowany równocześnie z polskim miesięcznikiem opinii Wszystko Co Najważniejsze w ramach projektu realizowanego z Instytutem Pamięci Narodowej.
Tekst ukazuje się w polskim miesięczniku „Wszystko Co Najważniejsze” w projekcie realizowanym wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej
