Sylwetki znanych ludzi

Z Berdyczowa na pole sławy

Halina Jankowska – wybitna lekarka, dzielny żołnierz, wspaniały człowiek. Zginęła w Powstaniu Warszawskim, nie chcąc opuścić podopiecznych chorych.

W 1890 roku w Berdyczowie w rodzinie Janusza Ziemowita i jego żony Zofii przyszła na świat Halina Jankowska, bohaterka Powstania Warszawskiego. Ojciec pracował na kolei na stanowisku inżyniera, o matce wiadomo niewiele. Według portalu lekarzepowstania.pl pochodziła z rodziny Piekarskich, jednak w powstańczych biogramach znajdujemy informację, że była z domu Bielawska. Dalej

Scenarzysta «King Konga»
walczył za Berdyczów

Merian Caldwell Cooper, amerykański filmowiec, późniejszy generał armii Stanów Zjednoczonych, w latach 20. minionego wieku brał udział w uwolnieniu miasta od bolszewików.

Jego życiorys to gotowy scenariusz filmu sensacyjnego. Ten urodzony w Jacksonville w 1893 roku Amerykanin zawsze szukał przygód. Żyłka awanturnicza pchnęła go w szeregi amerykańskiej Gwardii Narodowej. Lecz to mu nie wystarczało. Postanowił zostać lotnikiem.

W 1917 roku Merian Caldwell Cooper ukończył w Nowym Jorku szkołę pilotażu i jako członek Amerykańskiego Korpusu Ekspedycyjnego wziął udział w toczącej się w Europie I wojnie światowej. W 1918 roku, pilotując samolot rozpoznawczy, został zestrzelony nad Niemcami. Z ciężkimi poparzeniami ręki trafił do niewoli. Uratowało go rychłe zakończenie wojny. Po zawieszeniu broni 11 listopada 1918 roku przedostał się z obozu jenieckiego do Francji. Wkrótce znalazł się w Polsce. W ramach kierowanej przez Herberta Hoovera, późniejszego prezydenta USA, akcji ARA (American Relief Administration), polegającej na niesieniu pomocy humanitarnej zniszczonej wojną Europie, Cooper został w lutym 1919 roku przydzielony do misji żywnościowej we Lwowie. Dalej

Przedstawiciel «Ukraińskiej Szkoły» w literaturze polskiej A. Malczewski i Wołyń

W latach 20-ch ХІХ w. w literaturze polskiej utworzyła się «ukraińska szkoła». Literaci, których ona zjednoczyła w większości byli uchodźcami z Ukrainy Prawobrzeżnej, w młodym i zbliżonym wieku, wychowankowie tych samych placówek oświatowych: Humańskiej Szkoły Bazylianów i Liceum Krzemienieckiego, którzy dobrze znali i kochali swój kraj, cenili język ukraiński i ukraińską kulturę. Przeważnie wywodzili się ze zubożałej szlachty i potrafili wyjść poza granice jej tradycyjnego konserwatyzmu. Dalej

Józef Ignacy Kraszewski — wielki nauczyciel historii

Rok 2012 — Rokiem Józefa Ignacego Kraszewskiego

Rok 2012 Sejm Rzeczpospolitej Polskiej ogłosił rokiem trzech wielkich Polaków: ks. Piotra Skargi, Janusza Korczaka i Józefa Ignacego Kraszewskiego. O dwóch pierwszych pisałem już w poprzednich numerach. Teraz przyszła kolej, aby Czytelnikom przybliżyć postać człowieka, który niemałą część swojego życia związał z Wołyniem i samym miastem Żytomierzem.

W 2012 roku przypada 200. rocznica urodzin tego najpłodniejszego polskiego pisarza, autora 232 powieści, w tym 144 powieści społecznych, obyczajowych i ludowych oraz 88 historycznych, z których najbardziej znana jest «Stara baśń». Jego imponujący dorobek literacki wywarł trwały wpływ na kulturę i literaturę polską oraz twórczość współczesnych mu i późniejszych pokoleń Polaków — napisano w uzasadnieniu decyzji Sejmu RP. Kim był ten wielki pisarz, społecznik, prawdziwy tytan pracy? Dalej

Włodzimierz Wysocki (1846—1894) — polski poeta i kijowski fotograf

Z okazji 165. rocznicy urodzin

I
Do grona wybitnych Polaków, których zrodziła ukraińska ziemia należy polski poeta-pozytywista, kijowski fotograf Włodzimierz Wysocki (1846—1894).

«Na cmentarzu kijowskim obok prochów ukochanej matki, spoczął W. Wysocki, zgasły w kwieciu wieku męskiego. Wierna i po śmierci ręka zdobi grób cichy zielenią i kwiatami, ale pomnika nie ma dotąd. Ostatni lirnik polski z Ukrainy, spadkobierca Goszczyńskich, Zaleskich i Sowińskich, poeta, którego przedwczesna skruszona harfa legła na rozdrożu dziejów tego kraju, nowym dziś toczącym się torem. Pieśniarzowi, które społeczeństwo swoje ukochał szlachetnym sercem, odczuł jego cierpienia, płakał nad jego upadkiem, przeczuł jego przyszłość i stawił ku niej drogowskazy to społeczeństwo winno głaz grobowy» — tak napisał o poecie znany pisarz i publicysta tamtych czasów Bohdan Kutyłowski na 15. rocznicę zgonu poety w «Kalendarzu Kijowskim» za 1909 r. Dalej

Edmund Różycki

Przywódca powstania styczniowego na Ukrainie

W związku ze zbliżającą się 150. rocznicą wybuchu powstania styczniowego, a także prezentacją wystawy «Wolni z Wolnymi — Rok 1863 a Ukraina» w Żytomierzu, Fundacja Polonia-Ruthenia w porozumieniu z «Mozaiką Berdyczowską» ma zaszczyt otworzyć cykl artykułów prezentujących najważniejsze postaci, tworzące powstanie na Rusi.

Fundacja Polonia-Ruthenia, zrzeszająca historyków polskich i ukraińskich, prowadzi aktywną politykę historyczną na terenach tworzących dawną Rzeczpospolitą. Przywracanie pamięci o bohaterach, którzy idee silnej, federalistycznej Polski realizowali z największym poświęceniem, jest, w naszym odczuciu, jednym z fundamentów ochrony tożsamości w sferze silnych wpływów ideologii komunistycznej. Dalej

Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat

Rok Janusza Korczaka

Obok ks. Piotra Skargi, którego postać starałem się przybliżyć w jednym z poprzednich numerów (Nr 4 (99) 2011), rok 2012 został ustanowiony przez Sejm RP także Rokiem Janusza Korczaka. W tym roku przypadają bowiem dwie ważne rocznice związane z tą postacią — 70. rocznica jego śmierci w obozie zagłady w Treblince i 100. rocznica założenia przez Korczaka Domu Sierot przy ulicy Krochmalnej w Warszawie (obecnie Jaktorowskiej).

Sądzę, że warto przywołać i przypomnieć postać tego wielkiego — choć wydaj się ze trochę zapomnianego — Polaka żydowskiego pochodzenia, wybitnego lekarza, pedagoga, autora m. in. wzruszającej i pięknej książki pt. «Król Maciuś Pierwszy», który dzieci ukochał ponad wszystko, nawet ponad własne życie, który zwykł powtarzać, że kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat. Tym bardziej, że pewien okres swojego życia spędził on na Ukrainie. Kim był ten wielki-nieznany? Dalej

Sumienie narodu — ks. Piotr Skarga

Dk. Jacek Jan Pawłowicz

W przyszłym roku przypada 400. rocznica śmierci wielkiego Polaka, kapłana i patrioty ks. Piotra Skargi (1536-1612 r.). W związku z tym na swoim ostatnim 100-tnym posiedzeniu dnia 16 września b.r. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej przyjął uchwałę, która ustanawia rok 2012 Rokiem ks. Piotra Skargi SJ, a także Janusza Korczaka i Józefa Ignacego Kraszewskiego. Trzy uchwały w tej sprawie przygotowała sejmowa Komisja Kultury i Środków Przekazu, a za ich przyjęciem posłowie zagłosowali niemal jednomyślnie. Dalej