Jałta

Katolicy na Krymie

Pierwszym, który przyniósł na Krym Słowo Boże był św. Andrzej Apostoł. W XIII w. mnisi greccy, którzy ukrywali się przed prześladowaniami ikonoklastów (zwanych inaczej obrazoburcami), założyli pierwsze klasztory w jaskiniach w rejonie Sewastopola i Bachczysaraju, które funkcjonowały do XV wieku, a ich ruiny zachowały się do dziś. Interesującą kartą w historii Kościoła Katolickiego na Krymie jest obecność w XIII-XIV w. przesiedleńców genueńskich, którzy osiedlili się wzdłuż całego wybrzeża Krymu. W tym okresie na półwyspie funkcjonowało pięć biskupstw (eparchii) i wiele klasztorów, zwłaszcza franciszkańskich i dominikańskich. Po upadku Konstantynopola (1453) Krym znalazł się pod władzą Turcji. Jednak w Chanacie Krymskim chrześcijanie cieszyli się swobodą wyznaniową. Renesans katolicyzmu na Krymie przypada na początek wieku XIX, kiedy na te ziemie przyjeżdżają przesiedleńcy z Polski, Francji, Niemiec i Czech. Kościół katolicki prowadził duszpasterstwo na półwyspie właśnie wśród tych przesiedleńców, którzy tworzyli lokalna wspólnotę. Po rewolucji Październikowej 1917 roku wielu z nich wyemigrowali, a niektórzy — na czele z symferopolskim biskupem Aleksandrem Frizonem — cierpiąc prześladowania oddali swoją życie za wiarę. Kolejnym ciosem dla wspólnoty katolickiej na Krymie było wysiedlenie Niemców (1941), którzy w tym czasie stanowili większość wiernych. Dzisiaj znaczącą część istniejących parafii katolickich stanowią przesiedleńcy z Centralnej i Zachodniej Ukrainy, a także ludność miejscowa.

Rzymskokatolicki kościół pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Przenajświętszej Maryi Panny w Jałcie

W 1888 roku wspólnota katolicka w Jałcie liczyła około 500 osób. Msze Święte dla tej grupy były odprawiane w niewielkim domku prywatnym. Parafia była wielonarodowościowa i składała się z Polaków, Czechów, Niemców, Litwinów, Francuzów i Włochów.

W 1898 roku władze zezwoliły na budowę kościoła. Autorem projektu był jeden z najlepszych architektów Krymu N. P. Krasnow. Budowa finansowana była ze środków zebrane przez parafian, a także przy wsparciu innych parafii Mogilewskiej i Tyraspolskiej diecezji. 10% potrzebnych na budowę środków ofiarowało państwo. 15 kwietnia 1906 roku na Wielkanoc kościół został konsekrowany przez Biskupa Saratowskiego Kiesslera. W 1927 roku pod pretekstem zagrożenia zawaleniem, wywołanego trzęsieniem ziemi, świątynia została zamknięta. Przez jakiś okres czasu w kościele funkcjonowała sala sportowa, a od 1945 roku muzeum krajoznawcze. W 1989 roku w pomieszczeniach świątyni otwarto «Salę muzyki organowej» i ustawiono organy. Od 1991 roku w kościele regularnie są odprawiane Msze Święte. W 1993 roku po latach mozolnych starań świątynię zwrócono wiernym i 28 marca kościół został ponownie poświęcony przez biskupa Jana Olszańskiego z Kamieńca-Podolskiego. Po zwróceniu świątyni zamontowane w niej organy od miejscowych władz odkupili oo. Dominikanie, którzy pełnią w tym kościele posługę duszpasterską.

Obecnie parafia w Jałcie należy do diecezji odessko — symferopolskiej Kościoła Rzymskokatolickiego. Parafia liczy ok. 250 osób różnych narodowości, mieszkańców Wielkiej Jałty. Oprócz mszy w obrządku łacińskim w kościele odprawiana jest także Liturgia w obrządku greko-katolickim, w której biorą udział wierni tego obrządku gdyż nie posiadają jeszcze swojej cerkwi w Jałcie.

Duchowni i parafianie przygotowują każdego tygodnia program religijny, który jest transmitowany w radio krymskim na 1 kanale (sobota o 20:16). Poza tym w świątyni przez cały rok odbywają się koncerty muzyki organowej i kameralnej w wykonaniu gości i artystów z Jałty.

Krymscy święci męczennicy

Dla krymskich Katolików i Prawosławnych szczególne znaczenie mają dwaj święci męczennicy: Św. Klemens (+97) i Św. Marcin (+656).

Św. Klemens jest trzecim następcą Świętego Piotra. O życiu i działalności papieża Św. Klemensa do naszych czasów zachowało się mało informacji, jak i o jego poprzednikach na Stolicy Apostolskiej w Rzymie. Zachowały się jednak oryginalne listy tego świętego. Legendy o Świętym Klemensie rozpowszechniły się w całej Europie, dotarły także do dalekiej Rusi. Liber Pontificalis informuje, że św. Klemens urodził się w Rzymie. Tertulian (pisarz wczesnochrześcijański żyjący w latach 155-245) pisał, że był on ustanowiony biskupem przez samego św. Piotra Apostoła, fakt ten potwierdza także Epifaniusz (zm. w 403 r.), a św. Ireneusz potwierdza, że papież św. Klemensa znał się z św. Apostołami Piotrem i Pawłem. Orygenes utożsamia św. Klemensa z współpracownikiem św. Pawła Apostoła, o którym ten pochwalnie wypowiada się w Liście do Filipian. Opierając się na podanych wyżej faktach, można z pewnością stwierdzać, że św. Klemens znał się z św. Piotrem Apostołem i był jego następcą jako papież w Rzymie. W końcu IV wieku pojawiają się świadectwa o męczeńskiej śmierci św. Klemensa. Pisze o tym Rufin z Akwilei (345-410), a także papież św. Zozym (?-26 grudnia 418 r.) w liście z 417 roku. Euzebiusz z Cezarei (263-340) informuje o dacie śmierci św. Klemensa, która miała miejsce w czasach rządów imperatora Trajana, ale według przyjętej w dany czas chronologii, śmierć papieża przypada na rządy imperatora Nerwy (96-98). Imperator Trajan zesłał św. Klemensa do kopalni w Chersonesie, gdzie już wcześniej było zesłanych ponad 2000 chrześcijan. Papież wspierał ich duchowo i głosił Ewangelię, za co został utopiony w morzu. W 868 roku Św. Cyryl nawracając na wiarę chrześcijańską pogan w Chazarii, odnalazł relikwie św. Klemensa i przywiózł je do Rzymu, gdzie przebywają do dzisiaj. Głowa Świętego znajduje się (według niesprawdzonej tradycji) w Kijowsko-Peczerskiej Ławrze, małe cząstki relikwii znajdują się w Sewastopolu i w Akermanie. Wspomnienie św. Klemensa według Kalendarza Rzymskiego jest obchodzone 23 listopada, w Rosyjskiej Cerkwi — 25 listopada.

Drugim świętym, który zmarł w Chersonesie jest papież św. Marcin I. Wystąpiwszy przeciwko monoteletom (nauczali oni, że Chrystus, zarówno w swojej naturze boskiej, jak i ludzkiej, kierował się jedną wolą, wbrew nauce Kościoła, który twierdzi, że ludzka wola Jezusa była podporządkowana woli Boskiej), papież stanął w opozycji do cesarza Konstansa II, który chciał go najpierw zabić, a ostatecznie zesłał na Krym. Tam papież zmarł w samotności. Jego relikwie znajdowały się w Konstantynopolu, ale po 1453 roku zaginęły. Św. Marcin jest ostatnim męczennikiem wśród Biskupów Rzymskich.

Odrodzenie kościoła Katolickiego na Krymie rozpoczęło się od parafii w Jałcie. Od 1992 roku ojcowie Dominikanie z Jałty zaczęli odwiedzać katolików, zamieszkałych na półwyspie. Z czasem zaczęły powstawać nowe parafie i obecnie parafie katolickie są we wszystkich wielkich miastach i wielu krymskich wsiach, najpierw w Symferopolu, Kerczy, Eupatorii, Feodosji, Sewastopolu. Oprócz wspólnot rzymsko-katolickich w Jałcie i Sewastopolu działają parafie Kościoła Grecko-Katolickiego.

Opracowała Larysa Wermińska